We lezen OF Wim van Doel OF Philip Droge.

Een verrassende man, met meerdere persoonlijkheidskantjes. Zijn vader ging er als getrouwde dominee met reeds 5 kinderen vandoor met de jonge dochter van een collega. Snouck Hurgronje, lid van de adellijke familie, studeerde theologie en Semitische talen in Leiden. Hij promoveerde in 1880 cum laude op zijn dissertatie "Het Mekkaansche feest". Gaat als spion in 1885 na een besnijdenis naar het voor niet-moslims verboden Mekka, waar hij onder de naam Abd al-Ghaffar al Laydini (‘Dienaar van de Alles Vergevende uit Leiden’) onderzoek verricht.

Daar wordt hij door de Turkse ambassadeur uitgewezen. Hij vervolgt zijn leven in Indonesie, alwaar hij de naaste medewerker van kolonel van Heutsz werd om zich te bemoeien met de opgave om de bevolking van Atjeh aan het Nederlandse gezag te onderwerpen. Van Snoucks ideaal om in Atjeh een verlicht koloniaal bestuur te vestigen kwam niets terecht, hij is tegen het gebruik van buitensporig geweld.

Hij keert terug naar Leiden als hoogleraar Arabische talen. Snouck zelf komt er nog tijdens zijn leven achter dat er in Nederlands-Indië Sisyphus-arbeid wordt verricht. Door de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog is hij zijn geloof kwijt in de superioriteit van de westerse ‘beschaving’. Hij had lang genoeg onder de inheemse bevolking van Indië doorgebracht, om het begrip beschaving te kunnen relativeren. Vanaf dat moment was hij een voorstander van een zo groot mogelijke autonomie van het land. Als vlak voor zijn dood iemand vraagt of hij ergens spijt van heeft, spreekt hij één woord: ‘Atjeh’.

Zijn lustleven bestaat uit een ‘genotshuwelijk’ met een Ethiopische slavin die hij vanwege een diplomatieke rel achterlaat in Mekka. Verblijft daarna zeventien jaar in Nederlands Indië, waar hij bij twee inheemse vrouwen vijf kinderen verwekt. Bij zijn verbitterde terugkeer naar Nederland verbiedt hij zijn twee Indische families om hem ooit nog te schrijven. Hij trouwt in 1910 met een Nederlandse, verwekte nog een kind en noemde het Christien.